|
 
 |
| REVIEW ARTICLE |
|
| Year : 2020 | Volume
: 7
| Issue : 2 | Page : 91-99 |
|
Serebral palsi'de uygulanan tedavi yöntemlerinin nöroplastisite etkilerinin İncelendiǧi Çalışmalar;
Investigating the neuroplastic effects of treatment methods applied in cerebral palsy
Uz Fzt Arzu Burcu Karakuş
Cumhuriyet mh Karanfil sk 41/17 K.Çekmece/Istanbul 05427866680 Doç. Dr. Baris Metin
| Date of Submission | 22-May-2020 |
| Date of Acceptance | 20-Jul-2020 |
| Date of Web Publication | 16-Sep-2020 |
Correspondence Address:
Uz Fzt Arzu Burcu Karakuş
Cumhuriyet mh Karanfil sk 41/17 K.Çekmece/Istanbul 05427866680 Doç. Dr. Baris Metin
 Source of Support: None, Conflict of Interest: None
DOI: 10.4103/JNBS.JNBS_10_20
ÖZ
Gelişmekte olan beyindeki lezyonlar sonucu oluşan Serebral Palsi (SP), pediatrik fizyoterapinin ana ilgi alanlarından biri olmuştur. Uygulanan terapi yöntemlerinin günlük hayattaki bedensel ve sosyal sonuçlarını içeren pek çok araştırma ve derleme mevcuttur. Bu derlemede, uygulanan rehabilitasyonun beyinlerdeki karşılıǧı olan nöroplastik etkileri araştıran yayınları incelemek için elektronik veri tabanları PUBMED ve Web of Science içerisinde tarama yapılmıştır. Bu konudaki araştırmalarla ilgili ulaşılan sınırlı sayıdaki yayında, sonuçların hepsi rehabilitasyon sonucu nöroplastisitenin geliştiǧini delillendirir niteliktedir. Bu derlemede, nöroplastisiteyi ölçmek için kullanılan yöntemlere de kısaca deǧinilmiş ve araştırılmaya muhtaç konulardan birine daha ışık tutmak hedeflenmiştir.
Anahtar kelimeler: Serebral Palsi, Nöroplastisite, Fizyoterapi, Pediatrik Rehabilitasyon
Cerebral Palsy (SP), formed as a result of lesions in the developing brain, has been one of the main areas of interest in pediatric physiotherapy. There are many researches and reviews about the physical and social consequences of the therapy methods used in daily life. In this review, electronic databases were scanned in PUBMED and Web of Science to examine the publications investigating the neuroplastic effects that are the equivalent of the rehabilitation applied in the brain. In a limited number of publications about research on this subject, all of the results are evidence to prove that neuroplasticity developed as a result of rehabilitation. In this review, the methods used to measure neuroplasticity are briefly mentioned and it is aimed to shed more light on one of the subjects in need of investigation.
Keywords: Anahtar kelimeler: Serebral Palsi, Nöroplastisite, Fizyoterapi, Pediatrik Rehabilitasyon
How to cite this article:
Burcu Karakuş UF. Serebral palsi'de uygulanan tedavi yöntemlerinin nöroplastisite etkilerinin İncelendiǧi Çalışmalar;
Investigating the neuroplastic effects of treatment methods applied in cerebral palsy. J Neurobehav Sci 2020;7:91-9 |
How to cite this URL:
Burcu Karakuş UF. Serebral palsi'de uygulanan tedavi yöntemlerinin nöroplastisite etkilerinin İncelendiǧi Çalışmalar;
Investigating the neuroplastic effects of treatment methods applied in cerebral palsy. J Neurobehav Sci [serial online] 2020 [cited 2023 Mar 23];7:91-9. Available from: http://www.jnbsjournal.com/text.asp?2020/7/2/91/295154 |
Bu makale Nörobilim ve Pediatrik Fizyoterapi alanında, 2008-2019 yılları arasında, elektronik veri tabanlarında yayınlanmış makalelerin incelendiǧi, özgün bir derlemedir. Daha önce hiçbir yayın mecraına gönderilmemiştir. Makale, APA stili yayın klavuzu 6.baskı esas alınarak yazılmıştır. Sözcük miktarı, içerdiǧi 2 tablo ile birlikte, 4520 kelimeden ibarettir.
| GİrİŞ | |  |
Gelişmekte olan beyindeki lezyonlar sonucu oluşan Serebral Palsi (SP), pediatrik fizyoterapinin ana ilgi alanlarından biri olmuştur. SP tedavisi ve çocukların hayata adaptasyonu için birçok yöntemler uygulanagelmekte olup uygulanan terapi yöntemlerinin günlük hayattaki bedensel ve sosyal sonuçlarını içeren pek çok araştırma ve derleme mevcuttur. Örneǧin bir yürüme sorununda çocuǧa verilen ilgili eǧitim ve tedavi programlarının etkinliǧini deǧerlendirmek için çeşitli yürüme analizleri, kas gücü ve denge ölçümleri gibi ölçümlere ve standart testlere başvurulur ve sonuçlar aslında yürümenin kalitatif ve kantitatif etkilerini bize gösterirken bu deǧişimlerin altında yatan beyin deǧişimini de işaret etmiş olurlar. Ancak günümüz teknolojisinde beyindeki nörolojik deǧişimlerin doǧrudan ölçülebilmesi de mümkündür ve sonuçlar bu açıdan da incelenmeye muhtaçtır.
Serebral Palsi
Serebral Palsi (SP), maturasyonunu tamamlamamış beyinde meydana gelen lezyonlar sonucu, hareket ve postür bozukluǧuna neden olan statik bir ensefalopatidir (Neyzi ve Ertuǧrul, 2010). Bireylerin düzenli olarak takibinin yapılması ve ihtiyaç duyduǧu uygun tedavi yaklaşımlarının zamanında uygulanması gereken bir hastalıktır. Multidisipliner olarak deǧerlendirme ve tedavi gerektirmektedir (El Ö. ve ark., 2007). Hasardaki duraǧanlık ile benzer tablolara neden olan diǧer hastalıklardan ayrılmaktadır. Hastalık nedeniyle fonksiyonel seviyede oluşan kayıplar ya da fonksiyonel seviyede beklenen ilerlemenin mümkün olmaması, kişinin ve ailesinin yaşamını zorlaştırmakta ancak bireyin eǧitilmesi, fiziksel aktivite düzeyinin arttırılması veya sürdürülmesi, yaşadıǧı problemlere yönelik iyileştirmelerin saǧlanması ile motor, fonksiyonel, duyusal ve bilişsel kayıpların artmasının önüne geçilebilmektedir (Erdoǧanoǧlu ve Günel, 2007). Mevcut SP sınıflama tiplerinin arasında, klinik tipe göre ve motor fonksiyon derecesine göre olan sınıflandırmalar öne çıkmaktadır. Kliniǧe göre tasnif yapıldıǧında dipleji, tripleji, quadripleji, distonik, diskinetik, ataksik, spastik gibi ayrımlar yapılmış ve nihai olarak Avrupalı Surveillance of Cerebral Palsy in Europe- SCPE aǧına katılan araştırmacıların belirlediǧi bilateral spastik, unilateral spastik, diskinetik ve ataksik tipler SP'nin alt-tipleri olarak belirlenmiştir (Vargün ve ark., 2004). Günümüzde SP için uygulanan FTR (Fizyoterapi ve Rehabilitasyon) yöntemleri konvansiyonel ve NGT (Nörogelişimsel Terapi) gibi iki ana başlık altında tasnif edilebilir. Eklem hareket açıklıǧına yönelik, germe ve güçlendirme uygulanan terapilerden konvansiyonel terapiler olarak bahsedilirken, Bobath, Vojta, PNF gibi yöntemler nörofasilitasyon teknikleri olarak adlandırılabilmektedir. Bunların dışında alternatif yararlı teknikler olarak bahsedebileceǧimiz Hippoterapi, Hidroterapi gibi tüm vücudun duysal girdi aldıǧı aktivite temelli yöntemler uygulanabilmektedir (Şık, 2012). Aktif katılımlı, etkileşimli, Virtüel Realite gözlükleri veya denge tahtaları gibi eklerle kullanılan video oyunları da çocukların severek katıldıǧı terapi yöntemleri olarak kullanılmaktadır. Etkilenen kas veya bölgeye Kinesio bantların uygulandıǧı terapiler, duyu bütünleme yöntemleri de sayabileceǧimiz uygulamalardan bazılarıdır. Ek olarak literatürde; etkilenmiş ekstremitenin kısıtlı kullanımını içeren bir tedavi protokolü olan CIMT (Constraint-Induced Movement Therapy, zorunlu kısıtlı hareket) konusunda biraz daha fazla sayıda yayına rastlanmaktadır (Xu, 2015; Simon-Martinez, 2018; Deppe, 2013).
Ne yada nasıl uygulandıǧı çok ta fark etmeksizin uygulanan tüm FTR yöntemleri psikomotor gelişimi hedeflemektedir ve bu gelişim her çocuk için öǧrenilen bir süreç olma özelliǧi taşır. SP'li çocuǧa uygulanan tedavi yöntemleri ve bunların etkisi nörofizyolojik temellere dayanır (Palisano ve Rosenbaum, 1997). SP'li çocuklarda 7 yaşından önceki yoǧun girişimler nöroplastisite açısından büyük kazanımlar anlamına gelmektedir (Rosenbaum, 2002).
Nöroplastisite
Beynin kendini yeniden şekillendirebilme becerisi olarak tanımlanan nöroplatisite, rejenerasyon ya da motor ve duysal alan reorganizasyonu yoluyla olmaktadır (Saygı ve Eren, 2013). Bu şekillenme, nöron Nöron dendritlerinde dallanma artışı, boy uzaması, yeni sinapsların oluşumu ya da etkinlik deǧişimi, nöron saǧkalımları veya strese dirençlerinin artışı vb. gibi yollarladır (Özocak ve ark., 2019). Algılama, kognisyon ve motor beceri öǧrenmenin altında yatan mekanizmaları ortaya çıkarmak için sinaptik plastisiteyi anlamak önemli bir yol göstericidir (Buonomano ve Merzenich, 1998).
Hayatın ilk yıllarındaki nöroplastisite, hayat boyu olan miktarın en yüksek seviyesindedir ve biraz da bu sebeple bunu geliştirmek/arttırmak için yapılacak girişimlerden olumlu sonuçlar almak daha kolaydır (Cardon ve ark., 2012). Planlanmış, tekrarlı ve düzenli hareketler olarak tanımlanabilen fiziksel egzersizler, fizik tedavi programlarının ayrılmaz bileşenlerindendir ve kişi için olası saǧlık problemlerinin bertaraf edilmesinde, yaşam kalitesinin artışında ve ömür beklentisinin uzamasında önemli bir role sahiptir (Budde ve ark., 2016).
SP'li çocuklarda nöroplastisitenin incelendiǧi çalışmalar oldukça kısıtlı sayıdadır. Örnek vermek gerekirse, bu sahada yapılması planlanan bazı çalışmaların protokolüne (Prosser, 2018), yahut ta pilot çalışmaya (Morgan, 2015) ancak ulaşılabilmekte. SP'li çocuklarda NGT Nörogelişimsel tedavi kelimeleri silinecek ile Aktif Video oyunlarının etkisinin kıyaslandıǧı bir çalışmada tedavinin plastik etkisine deǧinilmiş fakat bunu ölçme yada tedavinin bu konuda rolü ile igili bir deǧerlendirme yöntemine başvurulması söz konusu olmamıştır (Ciddi, 2018). Nöroplastisite konusunda yapılmış insan ve hayvan çalışmaları, egzersizin motor ve somatosensor kortikal kalınlıkların artışında etkili olduǧunu (Szulc-Lerch ve ark., 2018), Hipokampüs'teki SGZ (Subgranüler Zon)'da hücre proliferasyonunu arttırdıǧı (Başaran ve ark., 2013), nöroplastisiteyi kolaylaştırarak bilişsel işlevleri ve davranışsal tepkileri desteklediǧini göstermektedir. Gençlerde yapılan bir çalışmada hafif ve orta düzey aerobik egzersizin TMU (Transkranyal Manyetik Uyarım)'a yanıtı arttırdıǧı gösterilmiştir (McDonnell ve ark., 2013). gibi fizyoterapi yöntemlerinin de temel dayandıǧı mekanizma, egzersiz yolu ile vücudun unuttuǧu ya da öǧrenemediǧi hareket için kortikal alanda deǧişimler oluşturmaktır.
Nöroplastisite Ölçüm Yöntemleri
Derlememizdeki yayınlarda; nöroplastisiteyi ölçme yöntemi olarak kullanılan fMRG (Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme) beynin hedeflenen bölgelerindeki kan akımı deǧişikliklerini ölçme prensibiyle çalışır, rezolüsyonu yüksektir ve tamamiyle noninvazivdir. Deǧerlendirilecek kişiye verilen motor görev sırasında beyindeki oksijenizasyon deǧişimleri görüntülenir. Diǧer bir noninvaziv yöntem olan EEG (Elektroensefalografi) ise maliyeti nispeten daha düşük olan bir yöntemdir. Beynin elektriksel deǧişimlerinin kafa derisi üzerinden ölçüldüǧü EEG ile, uyaranlara yanıtları gösteren çok küçük voltaj deǧişimleri olan OİP/ERP (Olaya İlişkin Potansiyeller, Event Related Potentials) 'lerin de tespiti mümkün olmaktadır (Ergen, 2008). Kullanılan yöntemlerden bir diǧeri olan TMU (Transkranyal Manyetik Uyarım) yoluyla, serebral kortekste uygulanan alanın altındaki elektriksel alanda, fokal depolarizasyon oluşur ve bu depolarizasyon sinaptik yolla baǧlantılı bölgelere yayılır. Eǧer motor korteks üzerine eşiküstü miktarda uyarım verilirse MEP (Motor Uyarılmış Potansiyel) denilen potansiyeli açıǧa çıkarabilir ve kas kontraksiyonuna yol açabilir (Alpay, 2005). Bu MEP'lerin ölçümü, uyarılan kas hücrelerinin oluşturduǧu elektriksel potansiyellerin ölçüm ve kaydına yarayan yüzey EMG (Elektronöromyografi) ile yapılmaktadır (Yaprak, 2009; Flamand ve Schneider, 2014). Beyindeki su moleküllerinin rastgele hareketlerinin ölçülmesi ile özellikle ak madde olmak üzere beyin yapısının incelenmesini saǧlayan DTI/DTG (Diffusion Tensor Imaging, Difüzyon Tensör Görüntüleme) yöntemi temelde suyun ak ve gri madde arasında farklı geçişme göstermesine dayanmaktadır. Gri maddede suyun geçişmesi her yönde eşit iken (izotropi), ak maddede aksonlara paralel geçişme dik geçişmeden daha fazladır (anizotropi). Bu fark suyun hareketinin hücre zarı ve organeller tarafından engellenmesi ile açıklanabilir (Tufan, 2005). Akmaddedeki bu yolakların ayrıntılı incelenmesi ve buradan elde edilen difüzyon haritaları olan FA (Fonksiyonel Anizotropi) yöntemleri de çalışmamızdaki yayınlarda kullanılan diǧer yöntemlerdir (Demir ve Özkan, 2008).
SP, engelliliǧin ve çocukluk çaǧındaki fizyoterapi alımının en sık nedenidir. Fizyoterapinin SP'de kazanımlar oluşturduǧu birçok çalışma tarafından gösterilse de altta yatan nöroplastik deǧişimler henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. Bu çalışmada son yıllarda artan teknolojik gelişmeler, modern tanı ve tedavi metotları ışıǧında çeşitli fizyoterapi metotlarının SP'li çocuk beynindeki etkileri üzerine yapılmış pek çok çalışmayı derleyerek bilim adına bir katkıda bulunmayı amaçladık.
| YÖntem | | |
SP hastalarında kullanılan terapi yöntemlerinin nöroplastisiteye olan etkilerini inceleyen yayınları taradıǧımız çalışmamız için, “Cerebral Palsy”, “Neuroplasticity”, “Physiotherapy” anahtar kelimelerini kullanarak; online arama motorları PUBMED ve Web of Science'de 2019 Mart ve Haziran ayları arasında tarama yaptık. Çıkan 165 sonuçtan dahil etme kriterlerimiz olan, SP'de nöroplastisiteyi ölçmek için kullanılan elektrofizyolojik yöntemleri ya da standardize testleri içermesine bakarak, dışlamalar sonucu 11 adet araştırmayı derlememize dahil ettik (Prizma akış diyagramı için [Şema 1].'e bakınız). Çalışmalar için dahil olma kriterleri; elektronik veri tabanlarında yer almaları, girilen anahtar kelimeler ile tam metin erişimi olması, 2008-2019 yılları arasında yayınlanmış olması ve dışlama kriterleri ise nöroplastisite ölçümü için standardize testler veya elektrofizyolojik yöntemler kullanılmaması, çocuk popülasyonunda olmaması idi.
SP'de nöroplastisiteyi inceleyen çalışmaları konu alan araştırmamıza dahil ettiǧimiz yayınlarda, nöroplastisiteyi ölçmek için geliştirilmiş standardize testlerden; Yürüme analizi, GMFCS (Great Motor Function Classiffication System), Modifiye Ashworth, Modifiye Tardieu, JTTHF (Jebsen-Taylor Test of Hand Function), AHA (Assisting Hand Assessment), BOTMP, COPM (Canadian Occupational Performance Measure), QUEST (Quality of Upper Extremity Skills Test), FMA (Fugl-Meyer Assessment), BOTMP (Bruininks–Oseretsky Test of Motor Proficiency) ; PMAL (the modified Pediatric Motor Activity Log Questionnaire), Melbourne, Box-and-Blocks testleri kullanılmıştı. Elektronörofizyolojik deǧerlendirme yöntemleri olarak ise, MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme), DTG (Difüzyon Tensor Görüntüleme), EEG (Elektroensefalografi), EMG (Elektromyogram), fNIRS (Fonksiyonel Yakın-kızılötesi Işın), TMU, kortikal ERP (Olay İlişkili Potansiyeller), FA (Fraksiyonel Anizotropi) yöntemleri kullanılmıştı.
| Materyal Ve Metot | | |
SP'de uygulanan çeşitli tedavi yöntemlerinin beyin nöroplastisitesine etkilerini ölçen araştırmaları konu aldıǧımız bu derlemede, dahil edilen araştırmalardan ortaya çıkan sonuçlara göre; kaslara yönelik güçlendirme ve aktiviteye yönelik çalışmalar çocuǧun beceri kazanmasını saǧlarken, kortikospinal yollardaki reorganizasyonu tetiklemekte ve motor korteks plastisitesini harekete geçirmektedir.
Çalışmamıza aldıǧımız yayınlarda, nöroplastisiteyi tetikleyici terapi yöntemi olarak CIMT yönteminin kullanıldıǧı 4 çalışma mevcuttu. Bu çalışmaların sonuçlarında;
- CIMT'in daha az etkilenmiş elde dahi duysal işlemeyi deǧiştirebildiǧi, ipsilateral sensorimotor kortex katılım artışı ve/veya sensorimotor merkezler arasında baǧlantı gücünün artışı yoluyla bazı motor fonksiyon iyileşmelerine ulaşıldıǧı, kortikal uyarılabilirlik artışının motor çalışma ile ilişkili olduǧu ve genellikle düşünülenin aksine, etkilenmemiş taraf için CIMT'nin geriletici etkisinin olmayıp aksine ilerleme saǧladıǧı (Kuo ve ark., 2018),
- çocukların bireysel performanslarının ve hemiplejik el-kol fonksiyonel kapasitelerinin geliştiǧi (Manning ve ark., 2016),
- motor fonksiyon gelişimlerinin ipsilateral sensorimotor korteks ile ilişkide olduǧu, sensorimotor merkezler arasındaki baǧlantının, güç artışı ve bulunan artışı deǧerlendirmede kullanılan testler ile uyumlu olduǧu, az çalışan yolaklarda (somatosensor işlem süresi kısalması) iyileştirici etkisi olduǧu (Cao ve ark., 2015),
- görülen davranışsal gelişmelerde, somatosensoriyel aktivite paternlerindeki azalma ile ilişki olduǧu ve az etkilenmiş elin duysal işlemesinde deǧişiklik yaptıǧı (Matusz ve ark., 2018) tespit edilmiştir.
Nöroplastisite geliştirmek için uygulanan farklı FTR (parantez ve içi silinsin) silinecek yöntemlerinin kullanıldıǧı diǧer çalışmalarda,
- germe-güçlendirme-rehabilitasyon ve hedefe yönelik terapi programı (6 çalışma),
- antigravite koşu bandı kullanımı,
- piyano çalışması,
- bimanuel çalışmanın yapılandırılmamış çalışma ile kıyaslanması,
- Botulinum toksin A enjeksiyonu takiben FTR yöntemlerinin uygulanması,
- beyin yapısı ve el fonksiyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi,
- el fonksiyonunun zamanlanmış motor performans testleri vasıtasıyla tipik gelişim gösteren çocuklarla kıyaslanması, ve
- SP'ye ikincil konuşma bozuklukları için bir tedavi protokolü uygulanması içeren çalışmalar mevcuttu. Bu çalışmaların sonuçlarına baktıǧımızda ise;
- uygulama gruplarında dominant el ile kontralateral motor korteks ve ipsilateral serebellum baǧlantısının kontrol grubuna göre belirgin olarak daha fazla geliştiǧi (Alves-Pinto ve ark., 2015);
- yeti çalışmasının etkilenmiş elin motor haritasının gücü ve büyüklüǧünü arttırdıǧı, çalışma tek elle yapıldıǧında da bu ilişkinin var olduǧu ve etkilenmiş elin kontralateral ya da ipsilateral hemisferinde fark etmeksizin motor harita plastisitesinin varlıǧının tespit edildiǧi (Friel ve ark., 2016);
- her çocuk için nöral mimarinin reorganizasyonunda farklı patern olduǧu ve gri maddedeki geniş lezyonların üst ekstiremite hasarındaki artışla olan doǧrusal ilişkisi, iki el kullanımının gerektirdiǧi durumlarda ise alternatif strateji kullanımı nedeniyle lezyon büyüklüǧünün ilişkisinin tespit edilmediǧi (Weinstein ve ark., 2018);
- yürüme kapasitesindeki artışın altında yatan nöroplastisiteyi gösteren kortikospinal trakt deǧişimlerinin bireyler arasında tutarlı olmadıǧı bunun nedeninin ise, bakılan deǧerlerin akmadde geneline ait olduǧu için sonuçlardaki duyarlılıǧı azaltmış olabileceǧi (Azizi ve ark., 2017);
- etkilenmiş elin kavrama gücünün motor temsilinde, bu ele dayalı aktivitelerde belirgin farklılık olduǧu (Rich ve ark., 2017);
- DTG verileri ile klinik tablodaki motor skorların artışının, kombine terapiden sonraki santral motor yollardaki plastisiteye delil olduǧu (Trivedi ve ark., 2008);
- konuşma bozukluklarına yönelik terapilerde aktiviteye baǧlı olarak nöroplastisitenin varlıǧı (Bakhtiari ve ark., 2017) şeklinde sonuçlar ortaya konmuştur.
| TartiŞma | | |
Nöroplastisite ve FTR konusunda yapılan araştırmalar nitelik ve nicelik olarak irdelendiǧinde, bireyin bedensel aktiviteleri ile çalışılan FTR konusunda bedenin ve beynin verdiǧi yanıtların incelenmesi, uygulanan tedavinin etkinliǧi konusunda yol gösterici olmakta ve bilimsel kanıt saǧlamaktadır. Bu açıdan literatür taramamızda gelişen tekniǧin de yardımıyla SP'de nöroplastisite konusunda saǧlanan kanıtların daha fazla ve çeşitli yönlerde olması beklentilerimiz arasındaydı. Tarama sonucu ulaştıǧımız yayınlarda, SP rehabilitasyonunda germe uygulamaları ve güçlendirmeye yönelik egzersiz programlarını içeren konvansiyonel olarak nitelenen terapi protokolleri ve nörofasilitasyon teknikleri olarak iki başlıkta toplanabilen (Yalçın ve ark., 2000) yaklaşımları içeren yöntemler ve iş ve uǧraşı tedavisi başlıklarındaki çeşitli yayınların nöroplastisiteyi de incelemiş olacaǧını düşünüyorduk fakat, bulduǧumuz az denebilecek sayıdaki yayınların çoǧunda CIMT kullanılmış olduǧunu gördük.
Literatürde uygulanan FTR yöntemlerinin nörogelişime faydalı etki gösterdiǧine dair çalışmalar mevcuttu. Örneǧin; Lai ve ark. 2016 yılındaki çalışmalarında masajın preterm çocuklarda olumlu etkilerinden bahsederken, Uyanık ve ark 2003'teki bir çalışmasında Duyu Bütünleme, Denge eǧitimi ve NGT'nin Down'lı çocuklarda efektif tedaviler oldugunu belirtmişlerdir. Çaǧlar ve ark. yaptıǧı güncel bir çalışmada ise Botulinum Toksin uygulamalarının etkinliǧi SP türleri arasındaki etki kıyaslaması şeklinde yapılmıştı. Koşu bandı çalışmasının SP'li çocukların yürüme kapasitelerine etkisi için yapılan bir pilot çalışmada, çalışmanın olumlu etkilerinden bahsedilmişti (Bjornson, 2019). Etkileşimli video oyunlarının, SP'de denge ve performans üzerine etkilerinin incelendiǧi başka bir çalışmada da yine olumlu sonuçlardan bahsedilmekteydi. Fakat burada az miktarda örneklerini verdiǧimiz çalışmalar ve benzerlerinde nöroplastisite ile ilgili etkilerinin araştırıldıǧı çalışmalara rastlayamadık. Literatürde bireylerin katılım ve fonksiyonel test sonuçlarına bakılmakta fakat bunların beyindeki karşılıǧının incelenmesi yapılmamaktadır. Burada kısıtlılıǧa neden olarak; plastisite ölçüm yöntemlerinin klinik şartlar gerektirmesi ve ek olarak bireylerin oralara taşınmasındaki zorluklar, araştırılacak bireylerin çocuk olması, çeşitli hastalıkları nedeniyle araştırmalara katılamamaları, ölçümü yapmak için gereken personel ve zaman uyumu, maddi gereklilikler gibi sorunlar olduǧu aşikardır.
Derlememize alabildiǧimiz kısıtlı sayıdaki yayınlardan anlaşılacaǧı üzere, SP'li bireylerin aldıkları her türlü eǧitim ve tedavi hatta oynadıkları oyunlar onların nörogelişimlerine katkıda bulunmaktadır. Bu gelişimin altında yatan mekanizma olan nöroplastisitenin etkilerinin ölçülmekte olduǧu ama bu deǧişim ve gelişimlerin bilimsel olarak hakettiǧi kadar incelenmeye alınmadıǧı görülmektedir. Teknolojik imkanlarda bir engel olmaması gelecekte bu sayının artacaǧına dair umut vermektedir. Fakat bu yazıya konu olan bireylerin yaşam koşullarındaki zorluklar oldukça büyük bir engeldir. Gelişimin gözle görülüp testlerle ölçülebilmesinin de bu konudaki merakı körelttiǧi kanaatindeyiz. Bizzat beynin hastalık odaǧı olduǧu SP'de nöroplastisiteye nelerin daha çok katkısının olduǧu, nelerin engel olabildiǧi, hangi tür tedavilerle daha çok ve kalıcı plastisite elde edilebileceǧi, hangi gruplarda beynin hangi bölgelerinde deǧişimlerin gözlendiǧi gibi konular bilimsel merak açısından bakir sayılan ve verimli sonuçlar doǧurabilecek alanlardır.[43]
Onam bilgisi: Onam bilgisi gerekmemektedir.
Etik kurul onayı: Etik kurul onayı gerekmemektedir.
Çıkar çatışması: Çıkar çatışması bulunmamaktadır.
Finansal destek: Finansal destek bulunmamaktadır.
Yazar katkı alanı ve oranı: Arzu Burcu Karakuş (%60)
Barış Metin (%40).
| Kaynaklar | | |
| References | | |
| 1. | Alpay, N., Karşıdaǧ, Ç., & Kükürt, R. Transkranyal Manyetik Stimülasyon (Tms). Düşünen Adam; 2005, 18 (3):136-148.  |
| 2. | Alves-Pinto, A., Turova, V., Blumenstein, T., Thienel, A., Wohlschlager, A., & Lampe, R. (2015). fMRI assessment of neuroplasticity in youths with neurodevelopmental-associated motor disorders after piano training. Eur J Paediatr Neurol, 19 (1), 15-28. doi: 10.1016/j.ejpn.2014.09.002 |
| 3. | Azizi, S., Marzbani, H., Raminfard, S., Birgani, P. M., Rasooli, A. H., & Mirbagheri, M. M., (2017). The impact of an anti-gravity treadmill (AlterG) training on walking capacity and corticospinal tract structure in children with cerebral palsy. In 2017 39 th Annual International Conference of the IEEE Engineering in Medicine and Biology Society (EMBC) (pp. 1150-1153). IEEE. |
| 4. | Bakhtiari, R., Cummine, J., Reed, A., Fox, C. M., Chouinard, B., Cribben, I., & Boliek, C. A., (2017). Changes in brain activity following intensive voice treatment in children with cerebral palsy. Hum Brain Mapp, 38 (9), 4413-4429. doi: 10.1002/hbm. 23669 |
| 5. | Başaran, D. C., Yıldırım, F., Ekenci, B. Y., Kılıç, S., ve Ülgen, P., (2013) Nöroplastisite ve Güncel Yaklaşımlar. Başkent üniversitesi, 15.öǧrenci sempozyumu sunumu. |
| 6. | Bjornson KF, Moreau N, Bodkin AW. Short-burst interval treadmill training walking capacity and performance in cerebral palsy: a pilot study. Dev Neurorehabil. 2019;22 (2):126-133. doi: 10.1080/17518423.2018.1462270 |
| 7. | Budde H, Schwarzc R, Velasques B, Ribeiro P, Holzweg M. Machado S, et al., (2016) The Need for Differentiating Between Exercise, Physical Activity, and Training. Autoimmunity Reviews. 2016; 15 (1):110-1 |
| 8. | Buonomano, D. V., & Merzenich, M. M. (1998). CORTICAL PLASTICITY: From Synapses to Maps. Annual Review of Neuroscience, 21 (1), 149–186. doi: 10.1146/annurev.neuro. 21.1.149 |
| 9. | Cao, J., Khan, B., Hervey, N., Tian, F., Delgado, M. R., Clegg, N. J.,… & Shagman, L. (2015). Evaluation of cortical plasticity in children with cerebral palsy undergoing constraint-induced movement therapy based on functional near-infrared spectroscopy. Journal of biomedical optics, 20 (4), 046009. |
| 10. | Cardon, G., Campbell, J., & Sharma, A. (2012). Plasticity in the developing auditory cortex: evidence from children with sensorineural hearing loss and auditory neuropathy spectrum disorder. Journal of the American Academy of Audiology, 23 (6), 396-411; quiz 495 |
| 11. | Ciddi, P. (2018). Serebral Palsili Çocuklarda Video Temelli Oyun Tedavisinin Tedavi Yoǧunluǧuna Etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Saǧlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. |
| 12. | Çaǧlar Okur S, Uǧur M, Şenel K. Effects of Botulinum Toxin A Injection on Ambulation Capacity in Patients with Cerebral Palsy. Dev Neurorehabil. 2019;22 (4):288-291. doi: 10.1080/17518423.2018.1502832 |
| 13. | |
| 14. | Deppe W, Thuemmler K, Fleischer J, Berger C, Meyer S, Wiedemann B. Modified constraint-induced movement therapy versus intensive bimanual training for children with hemiplegia-a randomized controlled trial. Clin Rehabil. 2013;27 (10):909-920. doi: 10.1177/0269215513483764 |
| 15. | El Ö, Peker Ö, Bozan Ö, Berk H, Koşay C. Serebral Palsi Hastalarının Genel Özellikleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2007; 75-80 |
| 16. | Erdoǧanoǧlu, Y., Günel, MK. (2007). Serebral Paralizi'li çocukların Ailelerinin Saǧlıkla İlgili Yaşam Kalitelerinin Araştırılması. Toplum Hekimliǧi Bülteni, 26 (2), 35-39Ergen, M. (2008). Olaya İlişkin Beyin Potansiyellerinin (Oip) Tek Eeg Dilimlerinde Analizi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Saǧlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul |
| 17. | Flamand, V. H., & Schneider, C. (2014). Noninvasive and painless magnetic stimulation of nerves improved brain motor function and mobility in a cerebral palsy case. Arch Phys Med Rehabil, 95 (10), 1984-1990. doi: 10.1016/j.apmr. 2014.05.014 |
| 18. | Friel, K. M., Kuo, H. C., Fuller, J., Ferre, C. L., Brandao, M., Carmel, J. B.,… Gordon, A. M., (2016). Skilled Bimanual Training Drives Motor Cortex Plasticity in Children With Unilateral Cerebral Palsy. Neurorehabil Neural Repair, 30 (9), 834-844. doi: 10.1177/1545968315625838 |
| 19. | Kuo, H. C., Zewdie, E., Ciechanski, P., Damji, O., & Kirton, A., (2018). Intervention-Induced Motor Cortex Plasticity in Hemiparetic Children With Perinatal Stroke. Neurorehabil Neural Repair, 32 (11), 941-952. doi: 10.1177/1545968318801546 |
| 20. | Lai MM, D'Acunto G, Guzzetta A, et al. PREMM: preterm early massage by the mother: protocol of a randomised controlled trial of massage therapy in very preterm infants. BMC Pediatr. 2016;16 (1):146. Published 2016 Aug 27. doi: 10.1186/s12887-016-0678-7 |
| 21. | Manning, K. Y., Menon, R. S., Gorter, J. W., Mesterman, R., Campbell, C., Switzer, L., & Fehlings, D., (2016). Neuroplastic Sensorimotor Resting State Network Reorganization in Children With Hemiplegic Cerebral Palsy Treated With Constraint-Induced Movement Therapy. J Child Neurol, 31 (2), 220-226. doi: 10.1177/0883073815588995 |
| 22. | Matusz, P. J., Key, A. P., Gogliotti, S., Pearson, J., Auld, M. L., Murray, M. M., & Maitre, N. L., (2018). Somatosensory Plasticity in Pediatric Cerebral Palsy following Constraint-Induced Movement Therapy. Neural Plast, 2018, 1891978. doi: 10.1155/2018/1891978 |
| 23. | McDonnell MN, Buckley JD, Opie GM, Ridding MC, & Semmler JG., (2013). A Single Bout of Aerobic Exercise Promotes Motor Cortical europlasticity. Journal of Applied Physiology. 2013; 114 (9): 1174-82 |
| 24. | Morgan C, Novak I, Dale RC, Badawi N. Optimising motor learning in infants at high risk of cerebral palsy: a pilot study. BMC Pediatr. 2015;15:30. Published 2015 Apr 1. doi: 10.1186/s12887-015-0347-2 |
| 25. | Neyzi O, ve Ertuǧrul T., (2010). Pediatri, Cilt 2. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri |
| 26. | Özocak, O., Başçıl, S. G., ve Gölgeli, A., (2019). Egzersiz ve Nöroplastisite. Düzce Üniversitesi Saǧlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9 (1), 31-38,2019) |
| 27. | Palisano, R., Rosenbaum, P., Walter, S., Russell, D., Wood, E., & Galuppi, B., (1997). Development and reliability of a system to classify gross motor function in children with cerebral palsy. Developmental Medicine & Child Neurology, 39 (4), 214-223.) |
| 28. | Pınar, K. A. Y. A., & YILMAZ, Ö. T. Serebral Palsi'de İnteraktif Video Oyunlarının Denge ve Performans Üzerine Akut Etkisi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 6 (2), 95-104. |
| 29. | Prosser LA, Pierce SR, Dillingham TR, Bernbaum JC, Jawad AF. iMOVE: Intensive Mobility training with Variability and Error compared to conventional rehabilitation for young children with cerebral palsy: the protocol for a single blind randomized controlled trial. BMC Pediatr. 2018;18 (1):329. Published 2018 Oct 16. doi: 10.1186/s12887-018-1303-8 |
| 30. | Rich, T. L., Menk, J. S., Rudser, K. D., Feyma, T., & Gillick, B. T., (2017). Less-Affected Hand Function in Children With Hemiparetic Unilateral Cerebral Palsy: A Comparison Study With Typically Developing Peers. Neurorehabil Neural Repair, 31 (10-11), 965-976. doi: 10.1177/1545968317739997 |
| 31. | Rosenbaum, P. L., Walter, S. D., Hanna, S. E., Palisano, R. J., Russel, D. J., Raina, P., Wood, E., Bartlett D. J., & Galuppi BE. Prognosis for gross motor function in cerebral palsy: creation of motor development curves. JAMA J Am Med Assoc. 2002;288 (11):1357–63. |
| 32. | Saygı E. K., ve Eren, B., (2013). Pediatrik Rehabilitasyonda Zorunlu Kullanım Hareket Terapisinin Yeri Nedir? Journal of Physical Medicine & Rehabilitation Sciences/Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bilimleri Dergisi, 16 (3). |
| 33. | Simon-Martinez C, Mailleux L, Ortibus E, et al. Combining constraint-induced movement therapy and action-observation training in children with unilateral cerebral palsy: a randomized controlled trial. BMC Pediatr. 2018;18 (1):250. Published 2018 Jul 31. doi: 10.1186/s12887-018-1228-2 |
| 34. | Szulc-Lerch, K. U., Timmons, B. W., Bouffet, E., Laughlin, S., de Medeiros, C. B., Skocic, J.,… & Mabbott, D. J., (2018). Repairing the brain with physical exercise: Cortical thickness and brain volume increases in long-term pediatric brain tumor survivors in response to a structured exercise intervention. NeuroImage: Clinical, 18, 972-985. |
| 35. | Şık, B. Y., Çekmece, F. Ç., Dursun, N., Dursun, E., Balıkçı, E., Altunkanat, Z., & Gülcü, V. M. A. (2012). Hippoterapi Serebral Palsili Çocukların Rehabilitasyonunda Yararlı mıdır?. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 32 (3), 601-608. |
| 36. | Trivedi, R., Gupta, R. K., Shah, V., Tripathi, M., Rathore, R. K., Kumar, M.,… Narayana, P. A., (2008). Treatment-induced plasticity in cerebral palsy: a diffusion tensor imaging study. Pediatr Neurol, 39 (5), 341-349. doi: 10.1016/j.pediatrneurol. 2008.07.012 |
| 37. | Tufan, A. E., & Yalug, I. (2005). Sizofrenide difüzyon tensör görüntüleme (DTG) bulgulari: Elestirel bir gözden geçirme/Diffusion tensor imaging (DTI) findings in schizophrenia: a critical review. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6 (1), 48. |
| 38. | Uyanik M, Bumin G, Kayihan H. Comparison of different therapy approaches in children with Down syndrome. Pediatr Int. 2003;45 (1):68-73. doi: 10.1046/j. 1442-200x. 2003.01670.x |
| 39. | Vargün R, Ulu HÖ, Duman R veYaǧmurlu A., (2004). Serebral Palsili Çocuklarda Beslenme Problemleri Ve Tedavisi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57 (4):257-265. |
| 40. | Weinstein, M., Green, D., Rudisch, J., Zielinski, I. M., Benthem-Muniz, M., Jongsma, M. L. A.,… Barker, G. J., (2018). Understanding the relationship between brain and upper limb function in children with unilateral motor impairments: A multimodal approach. Eur J Paediatr Neurol, 22 (1), 143-154. doi: 10.1016/j.ejpn. 2017.09.012. |
| 41. | Xu K, He L, Mai J, Yan X, Chen Y. Muscle Recruitment and Coordination following Constraint-Induced Movement Therapy with Electrical Stimulation on Children with Hemiplegic Cerebral Palsy: A Randomized Controlled Trial. PLoS One. 2015;10 (10):e0138608. Published 2015 Oct 9. doi: 10.1371/journal.pone. 0138608 |
| 42. | Yaprak, Y., Tınazcı, C., & Ergen, E. İzometrik Kuvvet Ölçümünde Topuk Yükseltmenin Vastus Lateralis Ve Gastrocnemius Kaslarinin Emg Aktivitesine Etkisi. Spormetre Beden Eǧitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2009, VII (2) 41-46. |
| 43. | Yalçın, S., Özaras, N., Dormans, J., & Susman, M., (2000). Serebral palsi tedavi ve rehabilitasyon. Pediatrik ortopedi ve rehabilitasyon dizisi. Mas Matbaacılık, İstanbul |
|
Search Pubmed for